چه بر سر دو نهنگ به گل نشسته در سواحل منطقه آزاد کیش آمده است؟
نشان تجارت - اخیراً پیدا شدن لاشه دو نهنگ ماده و نر در ساحل مارینا جزیره کیش خبرساز شده است. لاشه این نهنگ‌ها به فاصله چند روز در جزیره کیش پیدا شد. در همان روزهای ابتدایی علت مرگ، برخورد با شناور یا صخره و خودکشی به عنوان گمانه‌زنی مطرح شد اما کارشناسان برای بررسی دقیق علت مرگ نهنگ‌ها دست به کار شده‌اند. هنوز علت دقیق مرگ مشخص نشده اما به نظر می‌رسد احتمال خودکشی نهنگ‌ها منتفی باشد. این روزها می‌دانیم که بهره‌کشی بیشتر از طبیعت برای کسب سود از سوی انسان‌ها تبدیل به عواملی برای مرگ چندین و چند جانور شده و زیستگاه آنها را تهدید کرده است. دو نهنگی که این روزها در ساحل کیش به گل نشسته‌اند از گونه براید بوده است که مرگ آنها می‌تواند بقای گونه‌شان را نیز در معرض تهدید قرار دهد.
عوامل انسانی مرگ نهنگ‌ها
عوامل انسانی حتی می‌تواند منجر به خودکشی نهنگ‌ها شود. توسعه صنعت شیلات، گرمای زمین و برخی امواج مغناطیسی موجب می‌شود که نهنگ‌ها در مواردی قید حیات را زده و به سمت ساحل شنا کنند. در عین‌حال رفت‌وآمد بی‌رویه شناورها و کشتی‌ها در اقیانوس نیز موجب مرگ آنها می‌شود.
مریم محمدی، رئیس اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد کیش با اشاره به علت مرگ نهنگ‌ها در جزیره کیش اظهار داشت: عوامل تهدید زندگی نهنگ‌ها در مجموع به دو دسته طبیعی و انسانی تقسیم می‌شود؛ آلودگی‌ها و روش‌های مخرب صید و تردد شناورهایی که ممکن است با نهنگ‌ها برخورد داشته باشند، جزو عوامل تهدید انسانی زندگی این جانوران دریایی است اما اینکه حتما یکی از این عوامل انسانی باعث این اتفاق شده است، دقیق نمی‌دانیم. نشانه‌هایی که تاکنون از مرگ دو نهنگ به دست آمده مشخص نکرده که قطعا کدامیک از عوامل انسانی یا طبیعی موجب مرگ نهنگ شده است.
وی ادامه داد: در مورد نهنگ اولی که به ساحل آمد امکان بررسی چندانی وجود نداشت چون لاشه کاملاً متعفن و بافت آن از بین رفته بود. این نهنگ سریعاً دفن شد. لاشه نهنگ دوم شرایط بهتری داشت. نمونه‌برداری‌ها انجام شد. البته یکسری مشاهدات عینی هم داریم و امیدواریم آنها را در کنار یکدیگر بگذاریم و نتیجه‌ای بگیریم و آن را اعلام خواهیم کرد.
احتمال خودکشی منتفی است؟
محمدی افزود: اینکه لاشه‌ها به صورت دسته جمعی یافت شود یا یک لاشه از نهنگ یافت شود، در بحث خودکشی یا مرگ نهنگ موثر است؛ به این دلیل در مورد مرگ دو نهنگ اخیر خودکشی شاید مطرح نباشد.
رئیس اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد کیش در پاسخ به این پرسش که علت خونریزی نهنگ‌ها در تصاویری که از آنها منتشر شد چه بوده است؟ گفت: خونریزی به دلیل برخورد نهنگ با صخره یا شناورهای دریایی می‌تواند رخ دهد اما ممکن است این برخوردها بعد از مرگ نهنگ اتفاق افتاده باشد و در این صورت علت مرگ نبوده است. در مورد مرگ دو نهنگ اخیر می‌دانیم که لاشه آنها چند ساعت روی آب بوده است و احتمال برخورد با صخره یا جاهای دیگر وجود دارد. به همین دلیل کبودی‌ها، خونریزی و پارگی بدن نهنگ‌ها حتما علت مرگ را نشان نمی‌دهد.
وی ادامه داد: از آنجا که کارشناسان و متخصصان اسکلت را جدا می‌کنند و به این معنا آن را تا عمق می‌شکافند، اگر برخورد شدید باشد و تا بافت‌های زیرین رسیده باشد، مشخص خواهد شد و در این صورت می‌توانیم بگوییم، عامل مرگ نهنگ برخورد بوده است اما هنوز نمی‌توانیم دقیق بیان کنیم.
اتفاقی نادر طی ۱۶ سال در کیش
رئیس اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد کیش خاطرنشان کرد: در جزیره کیش طی ۱۶ سال که اینجا بودم، این اولین باری است که به فاصله ۱۰ روز لاشه دو نهنگ به ساحل آمده است. نهنگ اول از گونه براید با جنسیت ماده، در ۳۰ آبان و نهنگ دوم از همین گونه با جنسیت نر در ۱۱ آذر به ساحل جزیره آمده است.
وی افزود: متولی بحث برنامه ریزی برای کنترل عوامل انسانی در تهدید زندگی نهنگ‌ها، سازمان منطقه آزاد کیش نیست، بلکه اداره محیط زیست کیش باید به این موضوع رسیدگی کند. حریم منطقه آزاد کیش حدوداً ۸۰۰ متر است و هیچ نهنگی در حریم این ۸۰۰ متری ساحلی وجود ندارد. ما در حریم مدیریتی جزیره زیستگاه مناسب برای نهنگ نداریم.
محمدی با اشاره به اینکه اکنون که لاشه آمده است ما همه نوع همکاری را با اداره محیط زیست انجام داده‌ایم تا این موضوع به دقت بررسی شود، گفت: خیلی از کارشناسانی که در حال بررسی موضوع هستند، به دعوت ما آمده‌اند و امکاناتی را هم برای تسهیل رسیدگی به موضوع فراهم کرده‌ایم.
رئیس اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد کیش ادامه داد: سازمان منطقه آزاد سعی کرده در این موضوع همکاری لازم را با سازمان محیط زیست داشته باشد و علت را مشخص کند؛ اما در کل برنامه‌ریزی برای کاهش عوامل انسانی تهدید جان نهنگ‌ها به عهده سازمان منطقه آزاد کیش نیست. در این موارد سازمان شیلات و سازمان بنادر با سازمان محیط زیست همکاری می‌کنند تا در راستای کاهش عوامل انسانی بکوشند.
وی تاکید کرد: در ارتباط با لاشه نهنگ دوم کارشناس آمده و نمونه‌برداری‌های مختلف از جمله هیستوپاتولوژی، سم شناسی، نمونه‌های انگلی از روده و نمونه ژنتیکی انجام شده است. نمونه‌ها در اسرع وقت به آزمایشگاه ارسال می‌شود. البته نمونه میکروبی چندان قابل برداشت نبود، چون چند روز از مرگ نهنگ گذشته است؛ اما برای سم شناسی نمونه‌ها برداشت شده است. چون الان در حال لخت کردن اسکلت هستیم ممکن است آثاری از ضربه یا چیزهای دیگر روی بافت دیده شود تا بتوانیم شواهدی پیدا کنیم و علت مرگ را دقیق‌تر بتوانیم اعلام کنیم.
منبع: اقتصاد 24
